Hulp bij motorische onrust voor het slapengaan (wat is motorische onrust?)

Bedtijd lijkt met de dag langer te duren. Gisteren duurde het instoppen van je kind bij elkaar misschien wel 2 uur en vandaag.. kun je waarschijnlijk hetzelfde verwachten. Is dit hoe je je avonden tegenwoordig doorbrengt? Dan ben je niet de enige. Een ritueel van een uur (voorlezen-knuffelen-nog even een glaasje water-nog één keer naar de wc-een kus en een aai over de bol-Wat is dat?-Oh kind weer uit bed-Geruststellen-terug naar bed brengen-halverwege de naar de woonkamer alweer teruggeroepen geworden-een laatste keer goed instoppen-kusje-licht uit-nachtlampje aan-enz-enz) voor het slapengaan kan vermoeiend zijn en uiteindelijk zelf thuis conflicten veroorzaken.

Als je doodop bent en nauwelijks wakker kunt blijven dan heeft Ann Helene Kristensen, onze ergotherapeutisch expert op het gebied de sensomotorische ontwikkeling van kinderen, hier enkele suggesties voor 5 korte fysieke spelletjes die je met je kind kan spelen en die het lichaam van je kind tot rust brengen. Door onder andere de spier-gewrichtszin te stimuleren, verminder je de motorische onrust die vaak de spelbreker is die voorkomt dat je kind simpelweg prinsheerlijk in slaap valt aan het eind van de dag.

Maar naast de praktische tips is dit ook een goede gelegenheid om uit te zoeken wat motorische onrust nou eigenlijk precies is.

Ann Helene: "Motorische onrust is een natuurlijk verschijnsel tijdens de ontwikkeling van kinderen (en volwassenen), wat ook voor kan komen voor het slapengaan.

Het lichaam moet de laatste indrukken van de dag verwerken middels een paar extra prikkels voordat het zich kan overgeven aan de zachte rust die dromenland te bieden heeft. Als je merkt dat je kind vaak onrustig is rond bedtijd, zijn hier mijn beste tips om je kind spelenderwijs en met een goede knuffel klaar te stomen voor hun slaap.

Motorische onrust is zoals gezegd dus volkomen normaal. Anders bekeken: het is een positief teken dat het lichaam gebruikt wil worden. De zintuigen willen gevoed worden met nieuwe indrukken.

Het is via ons lichaam en onze zintuigen dat we ervaren en leven. Wanneer de hersenen sensorische input ontvangen, worden ze als het ware gevoed. Motorische onrust is niet iets wat we willen elimineren. We willen alleen voorkomen dat het het welzijn van het kind en zijn of haar deelname aan dagelijkse activiteiten in de weg staat."

Een baby zoekt sensorische input door met zijn beentjes op de grond te tikken en een groter kind door rond te rennen en op de meubels te klimmen.

Beiden worden gedreven door dezelfde behoefte: een innig verlangen van het kind om de mogelijkheden van het eigen sensomotorische systeem te verkennen.

Motorische onrust is de drang van de hersenen om het lichaam te gebruiken en de wereld via het lichaam te voelen. Het is als een kriebel versus kruipen.

Als we onze kinderen de kans geven om hun lichaam te gebruiken, wordt er aan deze behoefte voldoen en neemt de drang af waardoor je kind kalmeert. We kennen allemaal het gevoel dat we het allerlekkerste slapen nadat we een lichamelijk zware dag hebben gehad. Misschien heb je lekker lang de hond op het strand uitgelaten, een voetbaltoernooi gespeeld of iets soortgelijks, en je merkt dat je benen en je lichaam als het ware voldaan zijn en eindelijk ontspannen.

aMerk je ook dat dit vooral ‘s avonds speelt, net wanneer het tijd is om naar bed te gaan? Dat is een klassiek verschijnsel. Ik herken dit van veel gezinnen die bij mij komen.

Vaak heeft het te maken met onze overtuiging of verwachting dat bedtijd het moment is waarop het kind tot rust dient te komen. Het kind is op dat specifieke moment niet per se onrustiger, het is gewoon nog niet gekalmeerd. Bij mij thuis werken we met het concept van ‘bedtijd’, ‘bedtijd’ betekent niet dat het slaaptijd is. Het is het moment waarop we in onze gereedschapskist grijpen om tools en truukjes toe te passen die het lichaam te helpen kalmeren. Let er maar eens een avond op: wat je verwachtingen zijn versus de feitelijke situatie na het avondeten, wanneer we ons beginnen klaar te maken voor de nacht.

Soms beginnen we met een kalmerend bad. Dan gebruiken we het warme water en de druk van het water om rust te creëren. Spelen met badspeelgoed zoals kommetjes en gietertjes om water over te gieten is een goede manier om je letterlijk onder te dompelen in het moment.

Wanneer we ons eenmaal realiseren dat de reden dat we motorische onrust als zeer storend ervaren is dat we verwachten zich dan juist ontspannen, wordt het vaak makkelijker om met deze motorische drang om te gaan. Bewustwording van hoe onze verwachtingen de kaders voor onze ervaring vormen, is vaak de sleutel tot een doorbraak naar een meer constructieve situatie.

De hersenen zijn een gewoontedier. Bij routines kunnen de hersenen ontspannen. Vooral aan het einde van de dag, als we allemaal moe zijn, zijn routines geweldig. Als we niets nieuws meemaken hoeven de hersenen niet alert te zijn op problemen of alarm te slaan. Gemoedsrust binnen handbereik.

Pictogrammen zijn een geweldig hulpmiddel bij het creëren van routines, zelfs voor volwassenen. Pictogrammen creëren in één oogopslag een overzicht van de activiteiten van de dag zodat het voorspelbaar wordt wat er allemaal gaat gebeuren. Hoe vaak kijk je zelf gedurende de dag immers niet in je agenda om goed overzicht over je taken en afspraken te houden?

Gooit motorische onrust regelmatig een spaak in het wiel wanneer je hoopt op een rustige avond? Zo ja, dan bieden onderstaande tips misschien soelaas.

Motorische onrust hoeft niet behandeld te worden. Het is geen verkeerde afstemming van de zintuigen van je kind. Het is geen ziekte. Maar het kan wel moeilijk zijn om mee om te gaan wanneer het de rest van je plannen voor de avond in de war gooit. Als je kind gewoon nog even in een boom zou kunnen klimmen of in een noodtempo van een heuvel zou mogen rollen wanneer de onrust toeslaat zou er misschien niet eens een probleem zijn. Maar de meesten van ons staan zo niet in de wedstrijd.

We kunnen onze kinderen helpen door de signalen van hun lichaam op te merken en te interpreteren. Onrust is een teken dat de hersenen en zintuigen op zoek zijn naar vermaak, stimulatie, uitdaging, iets om mee te werken. Net zoals we honger voelen bij gebrek aan voedsel, geven de hersenen uiting aan een gebrek aan indrukken.

De spelletjes en activiteiten die ik hieronder voorstel zijn geen snelle oplossingen die de onrust in 5 seconden doen verdwijnen. Want dat is niet wat we willen. Maar de spelletjes kunnen je kind en jullie avondroutine helpen.

Het doel van deze spelletjes is het lichaam en de hersenen van je kind de impulsen te geven die het nodig heeft. Maar let op: niet elke vorm van stimulatie bereikt het door jou gewenste effect. Een snelle voetbalwedstrijd met harde tackles of is geen goed plan - deze 5 spelletjes zijn dat wel.

Richtlijnen om in gedachten te houden:

• Sla activiteiten waarbij je snelheid of wisselende tempo’s gebruikt even over.
• Probeer spelletjes waarbij je kind zijn spieren moet gebruiken om te duwen, trekken, drukken en weerstand te bieden. Weerstand stimuleert namelijk het spier-gewrichtsgevoel, en het spier-gewrichtsgevoel is meestal het schuldige zintuig dat bij veel kinderen motorische onrust veroorzaakt.
• Je kunt hier in onze speelgids meer lezen over het spier-gewrichtsgevoel of het proprioceptieve zintuig. En hier kun je meer lezen over manieren waarop je kinderen met motorische onrust gedurende de dag kunt helpen.

Ik speel graag spelletjes met een grote gymnastiekbal of gymnastiekrol waar een kind zich met armen en benen aan vast kan klampen terwijl jij de bal probeert af te pakken. De grote bal kan een goudklompje zijn dat een brutale dief probeert te stelen.

Ook al schroeven we de snelheid en intensiteit van onze bewegingen wat terug, betekent dat niet dat je helemaal niet mag duwen of trekken. Het strekken van de spieren kan immers ook kalmerend werken. Dit is een goed voorbeeld van zo’n spelletje: ‘worstel’ met je handen met de voeten van je kindje, of doe elkaar de grote gymnastiekbal cadeau - terwijl niemand hem wil! - en duw hem zo hard mogelijk weg.

Voor sommige kinderen is stevige, regelmatige druk een geweldige manier om het lichaam te kalmeren (zeker in combinatie met zachte muziek). De druk van je handen helpt de zintuigen van je kind om te voelen tot waar zijn of haar lichaam zich uitstrekt. Ik gebruik vaak massageballen om mee te masseren, waarbij de kleine stekels extra stimulatie bieden. Masseer niet harder dan op eigen hand prettig voelt en houd in de gaten of je kind het ook prettig vindt.

Speel dat je kind een hondje is dat het heerlijk vindt om over zijn hele lichaam geaaid te worden. Drukmassage is niet de enige vorm van aanraking die het spier-gewrichtsgevoel stimuleert. Veel kinderen vinden het ook fijn om geaaid te worden alsof ze een kleine labrador zijn. Aaien geeft een ander soort input, en sommige kinderen vinden aaien prettiger dan masseren.

Rollen over een grote gymnastiekbal is ook een goede mannier om het spier-gewrichtsgevoel te stimuleren. Als je over de bal beweegt, leunt je lichaam op het oppervlak en past het de houding aan om er niet af te vallen. Als je een bal met stekeltjes erop gebruikt ontvangen de zintuigen van je kind bovendien nog wat extra input om te registreren - wat ook het zenuwstelsel van je kind wat meer geeft om mee te werken.

Hieronder kun je een video bekijken van hoe bovenstaande spelletjes in de praktijk worden gespeeld. De video is voorzien van Deense ondertiteling, maar dat staat niet in de weg dat je van het beeldmateriaal veel kunt leren over hoe je motorische onrust bij het slapengaan kunt verlichten.

Veel succes met het kalmeren van het lichaam van je kleintje, en een goede nachtrust gewenst!

Liefs van Ann Helene en Toyacademy.