SpeelGuide 3: Hoe je de tastzin (ook het tactiele zintuig genoemd) kunt trainen.

SpeelGuide 3: Hoe je de tastzin (ook het tactiele zintuig genoemd) kunt trainen.
11 april 2022

SpeelGuide 3: Hoe je de tastzin (ook het tactiele zintuig genoemd) kunt trainen.

De tastzin wordt ook wel het tactiele zintuig genoemd en behoort tot de drie primaire zintuigen van je kind. De andere twee zijn het vestibulaire systeem (evenwichtsgevoel) en de proprioceptie (ook wel positiezin of kinesthesie genoemd).

De tastzin is belangrijk voor het welzijn van je kind. Het gaat om meer dan alleen voelen of iets glad, zacht of hard, koud of warm aanvoelt.

In deze derde SpeelGuide hebben we sensomotorisch adviseur Mette D. Jensen geïnterviewd over wat de tastzin is en waarom het belangrijk is voor de ontwikkeling en het welzijn van je kind. Als bonus krijg je uiteraard ook Mette's beste tips voor het trainen van je tastzin door middel van activiteiten en spelletjes!

Wat is de tastzin en waarom is het belangrijk?

Met de tastzin / tactiele zintuig registreren we alles waar we mee in aanraking komen: Je knuffelt je kind, helpt het in de kleding en kust je kind op de wang. Trekt de sokken omhoog en kietelen. Houd handen, vingers en voeten vast. En dit activeert het tastzintuig. Tijdens het spelen is lichaamscontact ook vaak een grote factor.

De tastzin helpt je kind om te weten waar zijn/haar lichaam stopt en waar de omgeving begint.

De tastzin gaat over zowel buiten- als binnengevoel.

De tastzin stuurt berichten naar de hersenen over de sensaties die de huid voelt. Vervolgens bepalen de hersenen of het prettig, onaangenaam of zelfs gevaarlijk aanvoelde om gekieteld, geknuffeld te worden of koud of warm te worden.

“De tastzin is een mengeling van extern en intern voelen. Je kan een extern gevoel hebben dat te maken heeft met alles wat de huid registreert. Het onderzoekt nieuwe dingen en vindt informatie. En dan is er een beschermend intern tastgevoel dat ervoor zorgt dat we ons terugtrekken, onszelf verdedigen of juist toeslaan als er iets gevaarlijk of dreigend is. Als onze externe tastzin overdreven reageert, dan is bijvoorbeeld een knuffel van een ander of een muts op je hoofd onaangenaam. Het wordt instinctief door de hersenen als een bedreiging ervaren.”

- Sensormotorisch adviseur Mette D. Jensen

Zoals je in de quote kunt lezen, kan er op een bepaalde manier een kink in de tastzin gaan waardoor deze overreageert. Dit betekent dat alle huideffecten van de dag en elke kleine aanraking het zenuwstelsel van je kind op scherp kunnen zetten.

 

Een onbalans van de tastzin kan bij je kind ongeduldig gedrag veroorzaken en je kind kan snel geïrriteerd reageren.

De tastzin is cruciaal voor de reactie van je kind wanneer hij/zij met andere mensen moet omgaan. Als je kind veel emotionele prikkels als bedreigend of onprettig ervaart, zal hij/zij reageren door bijvoorbeeld weg te trekken, te duwen of te slaan.

“De tastzin heeft veel invloed op onze sociale relaties en communicatie. We communiceren met de reacties van het lichaam. Kinderen met problemen in de ontwikkeling van hun tactiele zintuig zijn vaak erg gefrustreerd en als gevolg ook hun ouders.

- Sensormotorisch adviseur Mette D. Jensen

Een kind met een tactiele uitdaging kan heftig reageren op een aanraking tijdens het spelen. Kun je je voorstellen hoe het moet voelen als je hele lichaam schreeuwt "ER KOMT EEN GROTE, GEVAARLIJKE LEEUW!!!" elke keer als er iemand uit de klas je een duwtje geeft of als je moeder je neus afveegt?

Je kind doet gewoon zijn best om zichzelf te verdedigen tegen een ongemakkelijk gevoel dat ontstaat bij deze aanraking. Helaas kan onbalans in de tastzin vaak worden geïnterpreteerd als een uitgedaagd kind dat boos, onbeleefd of veel te gevoelig is. Maar dat is dus niet de diepere verklaring. 

Er is altijd een reden waarom kinderen agressief zijn - en het is nooit omdat ze slecht of onbeleefd zijn. 

De hersenen interpreteren de signalen van de huid gewoon verkeerd. Het is een disbalans. Het is een poging om weg te komen van een onaangenaam gevoel. En het is vaak de tastzin die dit veroorzaakt.

Met training kan de tastzin van je kind in evenwicht worden gebracht, zodat de hersenen de juiste signalen ontvangen en niet te vaak alarm slaan.

SpeelGuide 3: Hoe je de tastzin in evenwicht kunt brengen

Kinderen met een disbalans in de tastzin hebben vaak grote emotionele schommelingen en lijken prikkelbaarder dan andere kinderen. En dat is niet zo vreemd, want het is vermoeiend om min of meer constant alert te zijn.

Gelukkig kun je veel doen om te helpen. Alles wat met aanrakingen van het lichaam te maken heeft is onderdeel van de ontwikkeling om balans in de tastzin te creëren. Dit kan dus wel moeilijk zijn omdat het je kind aanraking vaak vermijdt als er disbalans is in het tactiele zintuig. Als je kind niet van lange knuffels en labels in de kleding houdt, ligt het voor de hand om je kind hier tegen te beschermen en dus korter te knuffelen en de labels uit de kleding te knippen. Misschien heb je dat gedaan omdat je uiteraard het beste voor je kind wilt. Dat is zorgen voor je kind en je wist niet beter.

Nu weet je dat er een tactiele uitdaging kan zijn als verklaring en sensomotorisch consulent Mette heeft de ervaring dat ouders in slechts een paar weken tijd verbeteringen in het welzijn van hun kind kunnen ervaren.

  • Zoek een manier om je kind aan te raken zodat het een goede ervaring is.
    Neem in het begin kleine stapjes. Aai een voet, klop een beetje op de rug, raak het gezicht aan met een veer. Masseer met massage hulpmiddelen als je kind dit makkelijker vind dan de handen.
  • Speeltante Kristina voegt eraan toe: Je kunt deze leuke spiralen ook gebruiken, die je kind veel zintuiglijke prikkels zullen geven voor de tastzin – vergeet niet om met kleine doses te beginnen en je kind te observeren zodat het niet te overweldigend wordt.

  • Gebruik ook het douchen of in bad gaan om verschillende tactiele prikkels uit te proberen. Maak bubbels in het water die kietelen, aai voorzichtig met verschillende textuur op sponsjes en doeken, spuit met water in kleine medicijnen wegwerpspuiten van de apotheek. Probeer ook vooral verschillende soorten bad speelgoed
  • Spelen met zand is ook geweldig, neem je zo mee van het strand. Of probeer de verschillende soorten magisch zand. Je zult versteld staan van hoe heerlijk het is om met dit zand te spelen, dat aan zichzelf plakt zonder aan je vingers te plakken. En dus heel geschikt voor kinderen met tactiele uitdagingen.

Begin rustig met speelgoed, materiaal en activiteiten die de tastzin stimuleren.

Begin rustig en ontdek enkele aanrakingen waar je kind niet overdreven op reageert. Sensorische motoriek moet altijd leuk en plezierig zijn. En altijd op de voorwaarden van je kind. Zodra je kind negatief reageert, stop dan en ga iets anders doen. Met kleine stapjes komen jij en je kind toch langzamerhand samen verder.

We hopen dat je door onze SpeelGuide bent geïnspireerd om je tastzin te trainen. Als je meer begeleiding nodig hebt, is er genoeg hulp te vinden met het grote aanbod aan zintuiglijk speelgoed van ToyAcademy dat de tastzin stimuleert.